‘Rabbi’ John Duncan voor velen onbekend  

Drie conferenties in de Hongaars Gereformeerde Kerk (HGK) in Roemenië 

In de week van 18 tot 23 november werden op drie verschillende plaatsen in Roemenië conferenties gehouden. Doelgroepen waren predikanten en theologische studenten van de HGK. De Hongaren vormen een grote minderheid in Transsylvanië, het westelijk deel van Roemenië.  

Ds. I.L. Zöld, die namens het deputaatschap in Boedapest onder Joden werkt, is hier op zijn geboortegrond. Hij ontmoet er vele bekenden. Samen met het deputaatschap probeert hij in de HGK de Bijbelse opdracht tot Evangelieverkondiging onder Joden onder de aandacht te brengen. Reeds enkele keren eerder werden conferenties rond dit thema georganiseerd. Daarbij is de persoon van de Schotse zendeling John Duncan belangrijk. Hij werkte midden negentiende eeuw in Boedapest en mocht veel vrucht op zijn werk onder het Joodse volk zien. Ds. Duncan is ook van betekenis geweest voor de HGK.  

Cluj Napoca 
We begonnen de reeks van drie conferenties in de stad Cluj Napoca. Hier is een protestantse theologische universiteit gevestigd. Destijds heeft ds. Zöld hier zelf gestudeerd. Zo’n zestig studenten en tien professoren waren aanwezig. Er werd iets verteld over de Bijbelse opdracht tot Evangelieverkondiging onder het Joodse volk, met name aan de hand van Romeinen 9-11. Daarna hield ds. Zöld zijn lezing. Er werd aandachtig geluisterd. Helaas ontbrak de tijd om vragen te stellen en te beantwoorden. Alle deelnemers kregen een boekje mee over het werk van ds. Duncan in de Hongaarse hoofdstad.   

Targu Mures  
De tweede conferentie vond plaats in een zaal van de HGK in Targu Mures. De ontvangst door de pastores was vriendelijk. Enkelen waren vanwege studie in Kampen de Nederlandse taal machtig. Verrassend was de ontmoeting met ds. Iosef Szekely, een vriendelijk en eerbiedwaardig man en een als dienaar van het Woord herkenbare emeritus. Hij kende wijlen ds. P. Blok persoonlijk en ook ds. L. Blok, door het werk van de GBS en Bijzondere Noden (BN). Al 62 jaar heeft hij het Woord mogen bedienen en dat mag hij dat nog doen. Tevens werkt hij onder de Roma, waardoor er contact met BN geweest is.    

Eerst was er weer een introductie rond de Bijbelse opdracht tot het delen van de heilsboodschap onder Joden vanuit Romeinen 9-11. Verschillende gemeenschappelijke aspecten met het Joodse volk als zonen van Abraham onderstreepten de band die er tussen dat volk en ons is. Aansluitend hield ds. Zöld ook hier zijn lezing over rabbi Duncan.  

De sfeer tijdens de bijeenkomst, waarbij ca. twintig pastores aanwezig waren, was goed en er werd stil geluisterd. Na een korte pauze werden verschillende vragen gesteld, vooral met betrekking tot het werk van ds. Zöld in Boedapest en dan vooral de praktische kant daarvan. Evangelieverkondiging onder het Joodse volk blijkt een aspect dat ver buiten hun gezichtsveld ligt. De inhoud van de lezing blijkt ook volslagen onbekend en moet verwerkt worden. De Heere geve dat het verder mag gaan. Samenvattend was het een open en goede samenkomst.  

Odorheiu-Secuiesc  
We begonnen hier als delegatie met het lezen uit Deuteronomium 30:1-10, over Gods onvervulde maar vaste beloften aan Zijn volk om het door bekering, de besnijdenis van het hart, tot Hem te vergaderen vanuit alle windstreken waarheen ze verdreven zijn. Dat zal Hij doen en dat geeft onzerzijds ontspanning om ‘slechts’ zaad, goed zaad, te zaaien. Met elkaar mochten we een zegen vragen voor de dag die aangebroken was en voor ds. Zöld in het bijzonder, die erg tegen deze dag opzag.    

De plaats van samenkomst was het theologisch gymnasium, waar we hartelijk werden ontvangen door de zwager van ds. Zöld,  één van de plaatselijke predikanten.  In de nette zaal trekt een vaandel ter herinnering aan 450 jaar Heidelbergse Catechismus de aandacht.   

Na de pauze werden veel opmerkingen gemaakt en vragen gesteld. Er kwamen wezenlijke vragen aan de orde die er blijk van gaven dat er geluisterd werd. Een opvallende vraag was: ‘Kunt u ons adviseren hoe we het werk zouden kunnen aanpakken?’ Ook veel vragen over het werk in Boedapest en dan vooral over de houding van het rabbinaat.   Een predikant gaf aan met vooroordelen te zijn gekomen die tijdens de lezing verdwenen.   

Uit opmerkingen bleek dat sommigen met verbazing geluisterd hadden naar een geschiedenis waarvan ze nooit hadden gehoord. Denk hierbij aan de wonderlijke leiding met dr. Black en dr. Keith tijdens de zendingsreis van ds. R.M. M’Cheyne.  Ter illustratie vertelde deputaat J. Seip over een orthodox-Joodse jongen, die als Nicodémus in de Bijbelwinkel kwam in de Jaffastraat te Jeruzalem. 

De geschiedenis van het Jodendom vanuit de heilshistorie en de betekenis daarvan voor de christenen uit de heidenen is overduidelijk geen thema geweest in de opleiding van de HGK-predikanten. Slechts één jonge proponent gaf aan zich te hebben verdiept, of moeten verdiepen, in de proselietendoop. Dat er een verplichting ligt om het Evangelie te verkondigen onder de Joden is tot vandaag totaal buiten hun gezichtsveld gebleven.   

We voelden de noodzaak om bijvoorbeeld door lectuurwerk predikanten verder toe te rusten. Dat verdient aandacht, zodat ds. Zöld de komende conferenties, die tweemaal per jaar worden gehouden in de HGK, goede lectuur kan verspreiden. Een vervolg zou ook kunnen zijn om in plaatsen zoals Timisoara soortgelijke conferenties te organiseren.  

(M. de Geus en J.J. de Jong, Israëlbode januari 2025)